21 czerwca 2011 r. w Muzeum Historii Polski odbyło się podsumowanie I etapu ogólnopolskiego projektu edukacyjnego „Rówieśnicy”. Konkurs był skierowany do uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.
Na konkurs wpłynęło 70 prac z całej Polski.
Nastoletni uczestnicy odnaleźli i opisali swoich rówieśników, którzy w latach 1945 – 1989 walczyli o niepodległość i suwerenność państwa, nie zgadzali się na narzuconą rzeczywistość lub brali udział w niezależnej działalności kulturalnej.
Laureatów konkursu wyłoniło jury w składzie:
1. Maciej Drygas – przewodniczący jury
2. Eliza Dzwonkiewicz
3. dr Krzysztof Persak
4. Gabriela Sierocińska-Dec
5. Wojciech Tomczyk
WYNIKI I ETAPU KONKURSU
I MIEJSCE:
Kategoria – szkoły gimnazjalne:
Uczniowie Gimnazjum im. Marii Konopnickiej w Suwałkach za pracę o Marianie Piekarskim
Zespół: Joanna Lewoc, Zuzanna Bilbin, Kacper Rozmysłowski
Opiekun: Grzegorz Kalejta
Marian Piekarski ps. Ryś (1927-1946) – w czasie II wojny światowej członek Armii Krajowej. Po wkroczeniu Armii Czerwonej nie zrezygnował z działalności konspiracyjnej. Zatrudnił się jako fryzjer w suwalskim więzieniu. 12 marca 1945 r. uwolnił sześciu więźniów, członków Armii Krajowej i razem z nimi uciekł. Pozostał w konspiracji, wyjechał z rodzinnego miasta. Po powrocie, w czerwcu 1946 r., został aresztowany i poddany wyczerpującemu śledztwu, ale nie wydał nikogo. W wyniku pokazowego procesu, w białostockim kinie „Ton”, Marian Piekarski został skazany na karę śmierć. Wyrok wykonano 11 września 1946 r.
Nagrodzeni uczniowie przeprowadzili w Suwałkach szeroką akcję promującą bohatera. M.in. przeprowadzili ankietę wśród mieszkańców, przygotowali kilka wystaw, odbyły się specjalne lekcje, a materiały o bohaterze umieszczone zostały w lokalnych mediach.
Kategoria – szkoły ponadgimnazjalne:
Zespół Szkół nr 1 im. W. Grabskiego w Lublinie za pracę o Mieczysławie Smalcu.
Zespół: Adam Hajduk, Marcin Dudkiewicz, Wojciech Krzyżanowski
Opiekun: Zofia Kukiełka
Mieczysław Smalec ps. Sułtan (1936) – założyciel Tajnego Związku Harcerstwa Polskiego w Trawnikach. Była to jedna z największych i najdłużej działających konspiracyjnych grup na Lubelszczyźnie (1950-1953). Za działalność w organizacji Mieczysław Smalec został aresztowany i skazany na śmierć. Na mocy amnestii wyrok zostaje zmniejszony najpierw 15 lat, potem do 10, wreszcie do 6 lat. Bohater pracy wychodzi z więzienia w roku 1959 i od tamtej pory jest nieustannie inwigilowany aż do roku 1989. Obecnie pełni funkcję Prezesa Związku Więźniów Politycznych Okresu Komunistycznego 1939–1989 w Lublinie .
Autorzy pracy tak piszą o wybranej przez siebie postaci: Mieczysław Smalec jest wzorem godnym podziwu i poszanowania. Dzięki właśnie takim ludziom jak On, nasz kraj i oczywiście my sami możemy dziś cieszyć się wolnością, której tak bardzo brakowało Jego pokoleniu. Cieszymy się, że Mieczysław Smalec może dziś bez obaw opowiadać nam, obcym młodym ludziom o swoim życiu.
II MIEJSCE:
Kategoria – szkoły gimnazjalne:
Gimnazjum im. Jana Pawła II w Miastku za pracę o Tajnej Młodzieżowej Partyzantce Krajowej
Zespół: Agata Topolińska, Anna Szabla
Opiekun: Mariusz Łuczyk
Tajna Młodzieżowa Partyzantka Krajowa – tajna organizacja antykomunistyczna działająca
w latach 1949-1952 w Miastku. Pierwszym dowódcą organizacji był Bogdan Szarafin. Uczestnicy organizacji zajmowali się głównie produkcją i kolportażem ulotek o treści antypaństwowej. Grupa została rozbita przez UB. Jak piszą autorki pracy:
Niemal wszyscy w momencie aresztowania w kwietniu 1952 roku chodzili do szkół średnich lub zawodowych, których większość z nich nie skończyła. Rodziny skazanych były prześladowane. Wielu po wyjściu z więzienia nie mogło już wrócić do normalnego życia. Przejścia młodych ludzi w więzieniu odbiły się nieodwracalnie na ich dalszym życiu. Z przyczyn politycznych mogli otrzymać tylko fizyczną pracę. Na każdym kroku byli śledzeni przez pracowników Urzędu Bezpieczeństwa.
Dzisiaj żyje ich niewielu. Mało kto wie o tym, że w latach powojennych na terenie Miastka założyli tajną organizację, która miała na celu przywrócenie Polsce wolności i niezależności.
Kategoria – szkoły ponadgimnazjalne:
Dwie równorzędne nagrody
II Liceum Ogólnokształcące im. T. Kościuszki w Sandomierzu za pracę o Marii Szaraniec i organizacji „Młode Białe Orły”
Zespół: Kinga Fiuk, Wiktoria Jarosz, Daria Gorczyca
Opiekun: Artur Brzozowski
Maria Szaraniec, organizacja „Młode Białe Orły” – tajna organizacja uczniów sandomierskich szkół średnich. Autorki pracy wybór bohaterów tak motywują: Postanowiłyśmy dowiedzieć się czegoś więcej o dziewczętach i chłopcach, którzy w wieku nastu lat podjęli ryzyko udziału w organizacji, której cele nie mogły być akceptowane przez ówczesne komunistyczne władze. Interesowała nas nie tylko działalność naszych bohaterów ale przede wszystkim chciałyśmy zrozumieć motywy ich, nie łatwych przecież, decyzji.
Szukając informacji dotarły m.in. do Marii Szaraniec, ur. w 1937 r. , która do organizacji wstąpiła mając 14 lat. Działalność „Młodych Białych Orłów” polegała na śledzeniu i dokładnej analizie zatajanych przez ówczesną władzę wydarzeń z lat okupacji i po wyzwoleniu, buncie przeciw rusyfikacjii władzy Stalina, uświadamianiu politycznym i społecznym młodzieży niezorganizowanej oraz na prostowaniu zakłamań historycznych. Marię i jej koleżanki aresztowano w szkole 24 czerwca 1952 roku w trakcie wręczania świadectw. Po zakończeniu śledztwa do rodziców Marii przyszło pismo mówiące o skierowaniu jej do domu poprawczego koło Radomia. Po opuszczeniu placówki Maria, pomimo kłopotów i przeciwieństw losu, ukończyła medycynę i do dzisiaj jest lekarzem w sandomierskim szpitalu.
LXXXIII Liceum Ogólnokształcące im. E. Konopczyńskiego w Warszawie za pracę Waldemarze Kruszyńskim
Zespół: Sylwia Księżopolska, Patrycja Szlifirska
Opiekun: Anna Krzykowska
Waldemar Kruszyński – członek organizacji „Wolność i Niezawisłość”, po wojnie działał w tzw. drugiej konspiracji. Po rozbiciu organizacji przez UB, ukrywał się. Dzisiaj jest Prezesem Zarządu Obwodu Warszawa Zrzeszenia WiN.
III MIEJSCE:
Kategoria – szkoły gimnazjalne:
Gimnazjum nr 3 im. Józefa Pukowca w Rybniku za pracę o Natalii Ponecie Piekarskiej
Zespół: Dagmara Kubik, Rafał Małkuch, Maksymilian Trybuś
opiekun: Marek Franusiak
Natalia Poneta Piekarska (1932) – Wraz z koleżankami protestowała przeciwko zmianie nazwy Katowic na Stalinogród. W okresie stalinowskim wielokrotnie przesłuchiwana w Urzędzie Bezpieczeństwa i więziona m.in. w Katowicach w więzieniu na ulicy Mikołowskiej. Po ucieczce z zakładu poprawczego ścigana listem gończym. Wolność odzyskała w 1956 r. Została nauczycielką, jest autorką książek dla dzieci. Chętnie spotyka się z młodzieżą. Jak piszą autorzy pracy: Dzięki takiej osobie mogliśmy się zapoznać z rzeczywistością, w której żyli w czasach stalinizmu młodzi ludzie. […] Dziękujemy Pani Natalii Piekarskiej za to, że pomogła nam zrozumieć i wyobrazić sobie życie ówczesnego nastolatka.
Kategoria – szkoły ponadgimnazjalne:
Jury nie przyznało III nagrody
WYRÓŻNIENI:
Liceum Ogólnokształcące w Krośniewicach za pracę o organizacji „Mściwy Jastrząb”
Zespół: Daria Michalak, Magdalena Stokfisz
Opiekun: Renata Bulewicz-Garstka
„Mściwy Jastrząb” – grupa działająca w roku 1950, na terenie Kutna i okolic. Jej członkowie zostali aresztowani, osądzeni i skazani na wieloletnie więzienia.
Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych im. A. Mickiewicza w Radymnie za pracę o Niezależnym Stowarzyszeniu „Wolność – Równość – Niepodległość”
Zespół: Malwina Kędracka
Opiekun: Anna Pacek
Niezależne Stowarzyszenie „Wolność – Równość – Niepodległość” – założone przez uczniów Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika w Jarosławiu po wprowadzeniu stanu wojennego. Młodzi ludzie, swój protest wyrażali drukując i kolportując ulotki. Po trzech miesiącach działalności aresztowanie kilkunastu członków organizacji położyło kres jej działalności.
Projekt składa się z trzech etapów:
I etap – napisanie pracy o wybranym bohaterze i przeprowadzenie akcji promującej tę postać w swoim środowisku lokalnym.
II etap – warsztaty filmowe, na które zostają zaproszeni laureaci I etapu – autorzy sześciu najlepszych projektów, realizowane we współpracy z Łódzką Szkołą Filmową (PWSFTiT im. L. Schillera). Efektem finalnym warsztatów będzie etiuda filmowa związana z bohaterem pracy konkursowej (czerwiec-październik 2011).
III etap – pokaz etiud i finał projektu (28 listopada 2011, Kinoteka).
Dodatkowe informacje na www.edukacja.muzhp.pl
Organizatorzy: Muzeum Historii Polski i Fundacja Banku Zachodniego WBK
Honorowy patronat: Minister Edukacji Narodowej – Katarzyna Hall, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Bogdan Zdrojewski, Instytut Pamięci Narodowej
Partner: Narodowe Archiwum Cyfrowe, Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa Telewizyjna i Teatralna w Łodzi
Patroni medialni: Polska Agencja Prasowa, Rzeczpospolita, Radio dla Ciebie, Gość Niedzielny, Kino, Onet.pl.